par
Pa bò isit ann Ayiti, nou souvan tande kèk diskou ki ta fè kwè medam yo manke sansib lè yo sou volan, oswa yo agresif. “Han, s on fanm”, “Yon fanm wi, li p ap ba w pase”, “jan fanm sadik”, se kèk nan kòmantè moun, sitou gason fè parapò a fanm k ap kondi. kisa bagay la ye an reyalite?
Ann Ayiti, pi souvan se chofè yo ki jere sikilasyon an
Kontrèman a jan sa ye nan lòt peyi kote sikilasyon an jere kòmsadwa, pa bò isit, nou souvan pwòp ajan sikilasyon nou. Alòs se nou ki detèmine kijan n ap kondi nan lari a, kilè n gen priyorite, kilè yo dwe ba nou pase, kilè pou n kanpe, akselere, ralanti, elatriye. Siy ak pano sikilasyon pa vrèman egziste, sof nan kèk zòn; men tou, moun ki ka li ak entèprete siy sikilasyon yo pa anpil.
Fenomèn matchis la rive menm nan kondi
Nan yon kontèks kote moun fè sa yo vle, mesye yo vin santi yo wa. Nan sans sa a, anpil nan yo souvan panse zafè kondi a se yon bagay ki fèt sèlman pou gason. Se youn nan rezon ki fè yo souvan santi yo gen tout dwa konpòte yo, pale, nenpòt kijan ak yon fi ki sou volan, sa yo p ap kouri fè si se yon gason parèy yo.
Anpil nan medam ki te dakò fè ti pale ak nou nan kad travay sa evoke menm bagay la. Se jan yo konsidere yo lè yo sou volan an, ki fè pafwa yo agresif. Vanessa Dalzon, yon jèn ekriven ak jounalis, te pale konsa pou l di: “Agresivite m nan se yon eleman ki dekoule de agresyon m santi m ap sibi bò kote moun k ap konsidere sèks mwen lè m sou volan an”. Enkapasite medam yo ta sanse genyen pou yo kondi, pou yo ta gen yon machin san se pa yon gason ki ba yo l, se tout kalte vyolans sa yo, ki pafwa vini sou fòm vèbal, fanm ap sibi lè y ap kondi. “E pa fòt ou non, e fòt nèg ki ba w machin nan”, se yon jouman medam yo jwenn anpil.
Yon lòt bò, gen fanm ki panse yo pa oblije agresif sou volan an. An menm tan, koze matchis oswa seksis la toujou vini sou tab la. “Depi w se fanm nan tèt pa lòt moun fanm kou gason yo asosye w imedyatman a yon moun ki pa vrèman konn kondwi. Yo pran tout kalite woulib sou sèks ou pou yo fè w tout bagay. Sa vin fè nou oblije kale zye nou epi fè akrèk. Si w pa konsa ou p ap pase rantre nan liy yo ki deja pa byen striktire, oubyen bay pase a tout aksyonè yo”, sa se deklarasyon Tharlie Noel, ki te fè 5 lane ap kondi ann Ayiti, anvan l janbe lòtbò dlo.
Yon sansibilite nan yon sèl sans
Si gen yon bagay prèske tout medam yo mete yo dakò sou li, se jan tout moun panse yo dwe sansib pou yo, alòske yo pa jwenn sansibilite sa an retou. Vanessa te kontinye pale pou l di “Si w ap sot on kote ou mande pase, yo p ap ba w pase, men lè se ou menm ki sou volan an, ou dwe ba yo pase jan yo vle”. Yon diskou Tamar kore, menm si li menm li avwe li toujou bahy pyeton pase.
Sikilasyon an rete youn nan pi gwo pwoblèm yo
Anpil nan fanm nou te pale ak yo ki kondi nan lòt peyi, revele koze kondi a pa gen tout traka sa yo ladan l lòt kote yo. Gen plis strikti nan sikilasyon an, tout moun suiv kòd wout la, epi anplis, pa gen chofè moto k ap ba w pwoblèm nan lari a. Stephanie Boucher te evoke pwoblèm moto a, e se konpòtmsn chofè sa yo ki konn fè l agresif pafwa. Li di: “Yo double sou bò yo jwenn, yo vire nan kafou jan yo vle tankou yo gen vi de rechanj”.
Boutofen, li parèt pi fasil pou w konprann reyaskyon medam yo lè y ap kondi, lè n reyini ansanm eleman sa yo. Pran volan nan lari Ayiti pandan w se fanm, se yon veritab konba.
